In de veilige setting van mijn praktijk ontmoet ik regelmatig mannen die worstelen met gedrag dat door de maatschappij en zeker door de kerk snel wordt veroordeeld, zoals vreemdgaan. Dit gedrag wordt vaak gezien als puur destructie en aangemerkt als een daad van verraad die relaties en vertrouwen onherroepelijk beschadigt. In heel veel gevallen is dat zo. Omdat er zoveel op het spel staat gaan mannen vaak niet vreemd maar kijken ze porno, of hebben ze af en toe een woedeuitbarsting om de opgebouwde frustratie te reguleren. Toch is het goed om voorbij de oppervlakte te kijken, wat speelt er werkelijk? Wat als er een diepere, verborgen boodschap schuilt achter dit gedrag?

Veel mannen dragen een zware schaduw met zich mee. Het zijn die delen van zichzelf die ze niet durven te laten zien, niet aan hun partner, niet aan hun vrienden, en vaak ook niet aan zichzelf. Deze schaduwkanten ontstaan vroeg in het leven, wanneer we leren dat bepaalde emoties of gedragingen niet geaccepteerd worden. Vooral mannen groeien op met het idee dat kwetsbaarheid gelijkstaat aan zwakte. De reden daarvan is dat van mannelijkheid in onze maatschappij een gedrocht is gemaakt van spierballen, emotieloosheid, en vooral niet hebben van eigen verlangens en behoeftes.

Er is een diepgewortelde existentiële angst om ontmaskerd te worden, om gezien te worden voor wie ze werkelijk zijn, met al hun imperfecties en tekortkomingen. En misschien nog wel groter is de angst om daardoor uitgestoten te worden, niet langer deel te mogen uitmaken van de groep.

Een schaduwkant die ik vaak zie in mijn mannengroep is de symbolische navelstreng die mannen met hun moeder verbindt. Deze onbewuste band kan zich uiten in hun relaties, waarbij ze emotioneel blijven vastzitten, niet in staat om echt volwassen mannelijkheid te omarmen. Het gedrag wat ze jong hebben aangeleerd is dat ze mamma’s grote jongen zijn. Veel moeders doen onbewust een apel op hun zonen om te geven wat zij tekort komen. Zo gaat de jongen geloven dat het zijn taak en opdracht is om zijn omgeving gelukkig te maken en zichzelf op een lage, zo niet de laatste plaats te zetten. Dit kan leiden tot destructief gedrag zoals vreemdgaan, porno verslaving of frustratie, woede-uitbarstingen en boosheid. Aan de oppervlakte, als we niet verder kijken is dit gedrag verraad en heel pijnlijk en zullen we het veroordelen. Maar in veel gevallen is gaat het niet om verraad, maar is het veel meer een diepere zoektocht naar autonomie en zelfacceptatie? Het is een diepe hunkering om uit te breken, de navelstreng met moeder door te snijden en weg te komen van een oud patroon dat hen gevangen houdt. Maar zonder de innerlijke kracht om dit op een gezonde manier te doen.

Vreemdgaan kan, hoe destructief ook, een signaal zijn van een dieper, heel diep weggestopt verlangen: het zoeken naar iets wat ze missen, een gevoel van vrijheid, of misschien een poging om eindelijk de schaduw onder ogen te zien die ze al hun hele leven proberen te verbergen. Vaak zit er een verborgen boodschap achter dit gedrag, een schreeuw om hulp, om erkenning, of om de confrontatie met zichzelf aan te gaan.

Veel mannen hebben vaak het gevoel dat ze niet mogen falen. Ze moeten sterk zijn, in controle, en emotioneel onwankelbaar. Maar deze façade zorgt ervoor dat ze hun schaduwkanten nog dieper begraven, uit angst om ontmaskerd te worden. Het resultaat? Ze handelen vanuit onbewuste drijfveren, vaak op manieren die hen en hun dierbaren schade berokkenen. In mijn christelijke mannengroepen onderzoeken we deze schaduwkanten. We creëren een ruimte waarin mannen veilig hun masker kunnen afzetten, zonder angst voor veroordeling of uitsluiting. Hier leren ze dat hun strijd, hoe donker ook, deel uitmaakt van hun reis naar heelheid. Samen onderzoeken en bevrijden we de man die God heeft bedoeld. Ze ontdekken dat kwetsbaarheid geen zwakte is, maar juist een weg naar kracht en authenticiteit.

Het is tijd dat mannen leren hun schaduwkanten onder ogen te zien. Alleen door de angst voor ontmaskering te overwinnen, kunnen ze de diepere lagen van hun ziel ontdekken en werkelijk vrij worden.

Martin de Jong